धनुर्वात (टिटॅनस)

क्लोस्ट्रिडियम टिटॅनी, टिटॅनसला कारणीभूत बॅक्टेरिया (जीवाणू), माती, लाळ, धूळ आणि खतामध्ये साधारणपणे सापडतात. एकदा संसर्ग झाल्यावर, त्या व्यक्तीस वेदनादायक स्नायूंच्या आकुंचनाचा अनुभव येऊ शकतो, विशेषत: जबडा आणि मानेच्या भागात. याला लॉकजॉ असंही म्हणतात, कारण रुग्णाला श्वास घेण्यास, गिळण्यास त्रास जाणवू शकतो आणि त्यांना तोंड व मान हलवणं कठीण होऊ शकतं.

टिटॅनस बॅक्टेरियाचे (जीवाणूचे) स्पोर्स साधारणपणे आपल्या आजूबाजूच्या वातावरणात असतात. सामान्यत: दूषित वस्तूंमुळे झालेल्या जखमांमधून बॅक्टेरियाने (जीवाणूने) शरीरात प्रवेश केल्यास, एखाद्या व्यक्तीस मुख्यतः संसर्ग होण्याचा धोका असतो. सी.डी.सी च्या मते, क्लोस्ट्रिडियम टिटॅनी खालीलद्वारे संसर्ग करू शकतं:

• घाण, मल (फिशीस) किंवा लाळ यांनी
• दूषित जखमा नखं किंवा सुईने पंक्चर केलेल्या जखमा
• बर्न्स (भाजणं)
• क्रश जखमा
• मृत ऊतकांसह (डेड टिश्यूज सह) जखमा

सी.डी.सी च्या मते, टिटॅनस बॅक्टेरिया (जीवाणू) आपल्याला संसर्ग देऊ शकणाऱ्या इतर काही मार्गांमध्ये यांचा समावेश आहे:

• साफ वरवरच्या जखमा
• शस्त्रक्रियेच्या प्रक्रिया
• इनसेक्ट बाईट्स
• डेन्टल इंफेक्शन
• कंपाऊंड फ्रॅक्चर (उघडं हाड)
• क्रॉनिक (बऱ्याच दिवसांचा) फोड आणि संसर्ग
• इंट्राव्हेनस (आय.व्ही) औषधाचा वापर
• इंट्रामस्क्युलर इंजेक्शन्स

इन्क्युबेशन पिरियड (आजारपणाच्या संपर्कात येण्याचा कालावधी) ३ ते २१ दिवसांचा असताना, बहुतेक केसेस १० ते १४ दिवसांच्या दरम्यान बघायला मिळतात. लहान इन्क्युबेशन पिरियड यांसारख्या केसेस मध्ये दिसून येतात:

• अधिक मोठ्या प्रमाणात दूषित जखमा झाल्या आहेत
• जास्त गंभीर आजार

टिटॅनस एक व्यक्तीकडून दुसऱ्या व्यक्तीला ट्रान्समिट होऊ शकत नाही.

टिटॅनस संसर्ग सामान्यत: अशा व्यक्तींमध्ये दिसून येतो ज्यांना त्याविरूद्ध कधीही लस दिली गेलेली नाही. डब्ल्यू.एच.ओ च्या मते, काही सामान्य लक्षणांमध्ये यांचा समावेश आहे:

क्रॅम्प्ड जॉ (अरुंद जबडा) किंवा तोंड उघडण्यास त्रास होणं

गिळताना आणि श्वास घेताना त्रास होणं

मसल स्पॅझम्स (स्नायूंचं आकुंचन),

सामान्यत: पाठीत, पोटात आणि टोकांमध्ये

झटका येणं (सिजर्स)

डोकेदुखी

ताप आणि घाम येणं

रक्तदाब किंवा हृदयाची गती बदलणं

बॅक्टेरिया (जीवाणू) नवजात बाळांवर सुद्धा परिणाम करू शकतो. निओनॅटल लक्षणांच्या सामान्य लक्षणांमध्ये मसल स्पॅझम्स (स्नायूंचं आकुंचन) आणि स्तनपान करवतांना किंवा चोखतांना त्रास होणं, अधिक वेळा हे रडत करणं, यांचा समावेश आहे.

टिटॅनस लसीकरण (व्हॅक्सिनेशन) टिटॅनसपासून संरक्षण देऊ शकतं. इंडियन अकॅडमी ऑफ पेडियाट्रिक्स (आय.ए.पी) च्या अडवाईझरी कमिटी ऑन व्हॅक्सिनेशन अँड ईम्युनायजेशन प्रॅक्टिसेस (ए.सी.व्ही.आय.पी) च्या मते, लस तीन डोसमध्ये दिली जाते, प्रत्येक डोस खालील वयात दिला जातो:

• ६ आठवड्यांचे वय
• १० आठवड्यांचे वय
• १४ आठवड्यांचे वय

शिवाय, टिटॅनस लसीकरणसाठी (व्हॅक्सिनेशनसाठी) बूस्टर डोस १६-१८ महिने आणि ४-६ वर्षे वयात द्यावे लागतात

टीडॅप (रिड्युस्ड अँटीजेन कंबाईंड टिटॅनस, डिपथेरिया आणि असेल्युलर पेर्टुसिस) १०-१२ वर्षे वयावर.

मोठ्यांसाठी सुद्धा बूस्टर डोस (टीडॅप) आवश्यक आहेत.

अधिक माहितीसाठी कृपया आपल्या मुलाच्या डॉक्टरांचा (पेडिएट्रिशियनचा) सल्ला घ्या.

तथापि, अधिक माहितीसाठी आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.

बऱ्याच लसीकरणांप्रमाणेच, टिटॅनस लसीकरणामुळे सुद्धा इंजेक्शन दिलेल्या ठिकाणी वेदना, लालसरपणा किंवा सूज येणं होऊ शकतं. इतर काही गंभीर पण क्वचित दुष्परिणामांमध्ये झटके येणं (सिजर्स), कोमा, मेंदू कायमस्वरूपी खराब होणं आणि ऑल्टर्ड कॉन्शियसनेस (बदललेली जाणीव) यांचा समावेश आहे.

आपल्याला अशी कोणतीही लक्षणं जाणवल्यास, त्वरित आपल्या मुलाच्या डॉक्टरांचा (पेडिएट्रिशियनचा) सल्ला घ्या.

दुष्परिणामांबद्दल अधिक माहितीसाठी, कृपया आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.