घटसर्प (डिपथेरिया)

कोरिनबॅक्टेरियम डिपथेरिया बॅक्टेरियाच्या (जीवाणूच्या) संसर्गामुळे घटसर्प (डिपथेरिया) होतो. हा प्रामुख्याने वरचा वायुमार्ग आणि घसा यांत संसर्ग करण्यास कारणीभूत ठरतो. बॅक्टेरिया (जीवाणू) टॉक्सिन्स (विषारी पदार्थ) तयार करतात ज्यामुळे घशात आणि टॉन्सिल्सवर डेड टिश्यूजचा (मृत ऊतींचा) थर तयार होतो.

रुग्णाचा घसा खवखवू शकतो आणि त्याला गिळण्यास किंवा श्वास घेण्यास त्रास होऊ शकतो. वेळीच उपचार दिले गेले नाहीत, तर ते जीवघेणं ठरू शकतं.

घटसर्प (डिपथेरिया) बॅक्टेरिया (जीवाणू) सामान्यत: वरच्या रेसपिरेटरी ट्रॅक्टमध्ये (श्वसनमार्गात) राहतात आणि रेसपिरेटरी थेंबांदवारे (श्वसनाच्या थेंबांद्वारे) तसेच शारीरिक संपर्काद्वारे सहजपणे पसरू शकतात.

खोकला आणि शिंका येणं हे बॅक्टेरिया (जीवाणू) पसरवण्याचे सामान्य मार्ग आहेत. संसर्ग झालेल्या उघड्या फोडांना आणि अल्सरला स्पर्श केला तर एखाद्याला संसर्ग सुद्धा होऊ शकतो.

घटसर्प (डिपथेरिया) सामान्यत: रेसपिरेटरी सिस्टम (श्वसन प्रणाली) वर परिणाम करतं. एखाद्या संसर्ग झालेल्या व्यक्तीला श्वास घेण्यास आणि गिळण्यास त्रास होऊ शकतो. बॅक्टेरिया (जीवाणू) त्वचेवर सुद्धा परिणाम करू शकतात.

सी.डी.सी च्या मते, रेसपिरेटरी सिस्टम (श्वसन प्रणाली) मध्ये घटसर्प (डिपथेरिया) संसर्गाच्या काही सामान्य लक्षणांमध्ये यांचा समावेश आहे:

• अशक्तपणा
• घसा खवखवणं
• सौम्य ताप
• मानेत सूजलेल्या ग्लॅंड्स (ग्रंथी)

या व्यतिरिक्त, बॅक्टेरिया (जीवाणू) टॉक्सिन्स (विषारी पदार्थ) तयार करू शकतात, ज्यामुळे 'स्यूडोमेम्ब्रेन' तयार होऊ शकतं, जे बॅक्टेरियामुळे (जीवाणूमुळे) मारलेल्या मृत ऊतींचा (टिश्यूजचा) थर आहे, जे आपला घशात आणि नाकात संपूर्णतः आढळतं. त्याला जर वाढू दिलं, तर टॉक्सिन रक्तप्रवाहात प्रवेश करू शकतं, ज्यामुळे मूत्रपिंड, हृदय आणि नर्व्स (मज्जातंतू) सारख्या अवयवांचं नुकसान होतं.

हा आजार दिसण्याचा दूसरा एक मार्ग आहे त्वचेवर उघडे फोड आणि अल्सर्स (व्रण).

टिटॅनस आणि पेर्टुसिसच्या कॉम्बिनेशन मध्ये घटसर्प (डिपथेरिया) लसीकरणाची (व्हॅक्सिनेशनची), इतर दोन आजारांसोबतच, घटसर्प (डिपथेरिया) पासून मुलांचं संरक्षण करण्यासाठी शिफारस केली जाते.

इंडियन अकॅडमी ऑफ पेडियाट्रिक्स (आय.ए.पी) च्या अडवाईझरी कमिटी ऑन व्हॅक्सिनेशन अँड ईम्युनायजेशन प्रॅक्टिसेस (ए.सी.व्ही.आय.पी) ने दिलेल्या माहितीनुसार खालील वयात तीन डोसमध्ये लसीकरण (व्हॅक्सिनेशन) केलं जातं:

• ६ आठवडे
• १० आठवडे
• १४ आठवडे

शिवाय, बूस्टर डोस १६-१८ महिने आणि ४-६ वर्षे वयात द्यावे लागतात

टीडॅप (रिड्युस्ड अँटीजेन कंबाईंड टिटॅनस, डिपथेरिया आणि असेल्युलर पेर्टुसिस) १०-१२ वर्षे वयावर.

मोठ्यांसाठी सुद्धा बूस्टर डोस (टीडॅप) आवश्यक आहेत.

अधिक माहितीसाठी कृपया आपल्या मुलाच्या डॉक्टरांचा (पेडिएट्रिशियनचा) सल्ला घ्या.

घटसर्प (डिपथेरिया) लसीकरणाच्या काही साइड इफेक्ट्समध्ये (दुष्परिणामांमध्ये) यांचा समावेश आहे:

• शॉट दिलेल्या ठिकाणी सूज किंवा वेदना
• ताप
• भूक न लागणं
• उल्टी होणं
• सुमारे 3 तास गोंधळ घालणं आणि रडत राहणं

काही अधिक दुर्मिळ परंतु गंभीर दुष्परिणामांमध्ये झटके येणं (सिजर्स), मेंदू खराब होणं, ऑल्टर्ड कॉन्शियसनेस (बदललेली जाणीव) आणि कोमा यांचा समावेश आहे.

आपल्याला अशी कोणतीही लक्षणं जाणवल्यास, त्वरित आपल्या मुलाच्या डॉक्टरांचा (पेडिएट्रिशियनचा) सल्ला घ्या.

दुष्परिणामांबद्दल अधिक माहितीसाठी, कृपया आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.